Η ποντιακή διάλεκτος

Η Ποντιακή είναι μια διάλεκτος της ελληνικής γλώσσας που ξεκινάει από τα χρόνια του αποικισμού των Ελλήνων της Ιωνίας και την εγκατάστασή τους στον Πόντο (8ος αι. π.Χ.), όπου οργανώθηκαν σε πόλεις οχυρωμένες, όπως οι γνωστές Τραπεζούντα, Κερασούντα, Σινώπη, Κοτύωρα, Αμισός (Σαμψούντα), Αμάσεια.

Από το 301 π.Χ. ο Πόντος είναι οργανωμένος σε ανεξάρτητο κράτος μέχρι τη Ρωμαιοκρατία (63 π.Χ. έως 335 μ.Χ.), κατά την οποία οι βασιλείς του Πόντου βρίσκονται στην κηδεμονία των Ρωμαίων.

Στα βυζαντινά χρόνια αποτελεί το ακριτικό προπύργιο κατά των επιδρομών της Ανατολής. Η αυτοκρατορία της Τραπεζούντας (1204-1461), μάλιστα, αντιστάθηκε στην τουρκική προέλαση περισσότερο από την Κωνσταντινούπολη.

Το λιμάνι της Τραπεζούντας σήμερα

Αρκετά απομονωμένος γλωσσικά, ο Πόντος διατήρησε πολλά αρχαϊκά στοιχεία. Μερικά είναι:

• Η προφορά του η ως ε (το πεγάδιν = πηγάδι, η νύφε = νύφη, ζελεύω κτλ.)
• Η χρήση των ψιλών συμφώνων αντί δασέων (ασπαλίζω = ασφαλίζω, σπίγγω = σφίγγω)
• Αρχαϊκή προστακτική των ρημάτων (γράψον, ποίσον = ποίησον)
• Ασυνίζητοι τύποι (η καρδία, η λαλία, τα παιδία, τα ψωμία κτλ.)

Τέλος, η ποντιακή διάλεκτος δέχθηκε, όπως και η κοινή νεοελληνική γλώσσα, πολλές λέξεις από τα λατινικά, τα τουρκικά κ.ά.

ΚΕΙΜΕΝΟ: Ο «Αστερίξ» στα ποντιακά (εκδ. ΜΑΜΟΥΘΚΟΜΙΞ)

► ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΟΝΤΙΑΚΟ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟ